0

Công nghệ mới Sản xuất thép từ bùn đỏ

Khai thác bô-xít để sản xuất a-lu-min ở Tây Nguyên hằng năm sẽ thải ra một khối lượng bùn đỏ khá lớn, nếu không được xử lý triệt để sẽ gây tác động xấu đến môi trường.

  • Đề tài "Nghiên cứu công nghệ sản xuất thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ trong quá trình sản xuất a-lu-min tại Tây Nguyên" do Viện Hóa học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) thực hiện, bước đầu cho kết quả khả quan giải quyết vấn đề này. Ngày 10-4 vừa qua, tại Hải Phòng và Hải Dương, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (HLKH và CNVN) phối hợp Công ty cổ phần thép Thái Hưng đã tổ chức chạy thử nghiệm quy mô công nghiệp mẻ 200 tấn bùn đỏ khô.

    Sau khoảng thời gian ngắn, trước sự chứng kiến của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải và đại diện các bộ, ngành cũng như các nhà khoa học, những băng tải bùn đỏ khô được vận chuyển từ Tây Nguyên ra dần dần được thiêu kết, tinh luyện để chuyển dạng thành sắt xốp, phôi thép. Bùn đỏ là bã thải của quá trình sản xuất a-lu-min từ quặng bô-xít theo phương pháp Bayer. Do tính kiềm cao và lượng bùn thải lớn, cho nên bùn đỏ sẽ là tác nhân gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng nếu không được quản lý nghiêm ngặt. Trong bùn đỏ có hỗn hợp các chất như sắt, nhôm, man-gan... và một lượng xút dư thừa do quá trình hòa tan và tách quặng bô-xít.

    Đây là những hợp chất độc hại đối với môi trường sống của con người, cần được quản lý và áp dụng các công nghệ xử lý phù hợp. Đến nay, trên thế giới chưa có quốc gia nào xử lý triệt để được ô nhiễm bùn đỏ, ngoài cách phổ biến lâu nay vẫn làm là chôn lấp vào các vùng đất ít người ở hay ven biển để tránh nguy hại. Theo quy hoạch khai thác bô-xít ở Tây Nguyên, dự án a-lu-min Nhân Cơ (tỉnh Đác Nông) có công suất 600 nghìn tấn a-lu-min/năm sẽ thải ra lượng bùn đỏ khô khoảng gần 570 nghìn tấn/năm, cộng với dung dịch bám theo bùn đỏ là khoảng 610 nghìn tấn/năm. Dự án a-lu-min Tân Rai (Lâm Đồng) theo tính toán sẽ thải ra lượng bùn đỏ khô khoảng 637 nghìn tấn/năm và dung dịch bám theo bùn đỏ ước tính là gần 688 nghìn tấn/năm.

     
    Sản xuất thép từ bùn đỏ

    Như vậy, hai nhà máy a-lu-min ở Tây Nguyên, hằng năm thải ra lượng bùn đỏ khô khoảng 1,2 triệu tấn. Đây sẽ là vấn đề xã hội lớn nếu không có giải pháp xử lý hiệu quả khối lượng bùn đỏ thải ra sau khai thác bô-xít ở Tây Nguyên. Nằm trong khuôn khổ nhiệm vụ của Chương trình trọng điểm Tây Nguyên 3 "Khoa học và công nghệ phục vụ phát triển bền vững kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên" (giai đoạn 2011 - 2015), Viện Hóa học thuộc Viện HLKH và CNVN đã triển khai, thực hiện Đề tài "Nghiên cứu công nghệ sản xuất thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ trong quá trình sản xuất a-lu-min tại Tây Nguyên" do tiến sĩ Vũ Đức Lợi, Phó Viện trưởng Hóa học làm chủ nhiệm. Bùn đỏ khai thác bô-xít được coi là tác nhân gây độc hại với môi trường, nhưng theo tiến sĩ Lợi trong bùn đỏ còn chứa một hàm lượng sắt khá cao. Từ năm 2009, nhóm nghiên cứu đã xác định hàm lượng sắt trong bùn đỏ từ khai thác bô-xít ở Tây Nguyên (nhất là Fe 203) đạt 46 đến 53%, nghĩa là cao hơn so với bùn đỏ ở một số nước trên thế giới như Ô-xtrây-li-a, Hung-ga-ri...

    Các nhà khoa học cho rằng, đây chính là quặng sắt nghèo nhưng có khối lượng lớn, thuận lợi cho việc nghiên cứu và áp dụng công nghệ để sản xuất ra gang, thép từ nguồn thải bùn đỏ. Hơn nữa, nước ta có trữ lượng đá vôi lớn là yếu tố quan trọng cho quá trình chế biến gang và thép từ bùn đỏ. Khi mới bắt tay vào nghiên cứu, các nhà khoa học đứng trước những ý kiến chưa đồng thuận. Chẳng hạn như tại sao không ít quốc gia trên thế giới có nguồn bùn đỏ lớn thải ra từ khai thác bô-xít nhưng họ chỉ chôn lấp? Hàm lượng sắt trong bùn đỏ ở nước ta được xác định đã chuẩn chưa, lại nhiều tạp chất liệu sản xuất có đem lại hiệu quả kinh tế? Doanh nghiệp nào có thể hợp tác để thử nghiệm công nghệ ? ...

     
    Sản xuất thép từ bùn đỏ 1

    Sau hơn hai năm nghiên cứu, từng bước hoàn thiện công nghệ với sự hợp tác của Công ty cổ phần thép Thái Hưng, năm 2012, nhóm nghiên cứu do tiến sĩ Vũ Đức Lợi chủ trì đã từng bước nâng trọng lượng mỗi mẻ thử nghiệm quy mô phòng thí nghiệm từ một tấn, 2,5 tấn, năm tấn, rồi 10 tấn bùn đỏ. Qua từng mẻ, công nghệ được điều chỉnh, hiệu suất thu hồi sắt không ngừng tăng lên và đến mẻ chạy thử 20 tấn bùn đỏ vào cuối tháng 3 vừa qua, nhất là mẻ 200 tấn mới đây đã cho kết quả thu hồi sắt đạt hơn 70%. Theo đó bước đầu đã sản xuất được một lượng sắt xốp làm nguyên liệu cho sản xuất thép và hàng nghìn cân xỉ được sử dụng cho sản xuất clanh-ke và vật liệu xây dựng không nung.

    Quy trình công nghệ sản xuất thép từ bùn đỏ bao gồm các công đoạn: loại bỏ dịch bám theo bùn đỏ nhằm thu hồi xút và bùn đỏ khô, sau đó là công đoạn phối liệu; áp dụng công nghệ thiêu kết, nghiền tuyển, loại bỏ các tạp chất như si-lic, ô-xít nhôm... để thu được tinh quặng sắt đạt tiêu chuẩn luyện gang và thép.

    Quá trình nghiên cứu, thử nghiệm của các nhà khoa học Viện HLKH và CNVN cho thấy, nếu lựa chọn công nghệ hoàn nguyên trực tiếp trong lò hồ quang sẽ cho hiệu suất thu hồi sắt đạt hơn 70% nhưng công nghệ này tiêu tốn nhiều năng lượng, qua đó ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm. Còn sử dụng công nghệ thiêu kết, phối hợp nghiền và tuyển từ thì có ưu điểm hạn chế tiêu tốn năng lượng (do sử dụng khí dư của lò cao trong quá trình luyện gang) cho nên đạt hiệu quả kinh tế cao hơn nếu triển khai ở quy mô công nghiệp.

    Phương án công nghệ này, như đánh giá của các nhà khoa học là phù hợp với công tác xử lý bùn đỏ trong quá trình sản xuất a-lu-min từ khai thác quặng bô-xít ở Tây Nguyên... Tại Hải Dương, sau khi thăm dây chuyền thiết bị chạy thử bùn đỏ ra phôi thép ở Công ty Thái Hưng, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã chủ trì tọa đàm đề tài khoa học do Viện HLKH và CNVN thực hiện. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, xử lý bùn đỏ là vấn đề lớn trong khai thác bô-xít ở Tây Nguyên, nhiệm vụ khoa học mà Viện HLKH và CNVN triển khai mới là kết quả thành công bước đầu.

    Để có thể chuyển giao vào sản xuất công nghiệp sản phẩm sắt, nắp hố ga thép từ nguồn thải bùn đỏ, Viện HLKH và CNVN phối hợp các đơn vị liên quan cần tiếp tục hoàn thiện tối ưu công nghệ; tính toán hiệu quả kinh tế và các mặt khác nhằm góp phần giải quyết triệt để vấn đề bùn đỏ trong quá trình khai thác bô-xít ở Tây Nguyên...

    Nguồn: Bộ tài nguyên và môi trường
Logo đối tác
Logo đối tác
Logo đối tác
Logo đối tác
Logo đối tác
Logo đối tác
Logo đối tác
Logo đối tác
Logo đối tác
Logo đối tác
0985 128 009